بدن انسان برای سالم و شاداب ماندن به مواد غذایی سالم، پرخاصیت و مفید نیاز دارد. بدن انسان در اثر گذر زمان فرسوده شده و در حالت کلی استقامت اولیه خود را از دست می‌دهد.
به عنوان نمونه افراد از 50 سالگی به بعد بیشتر با ضعف بدن مواجه شده و بیشتر در معرض بیماری‌های خطرناک قرار می‌‌گیرند، به همین دلیل در این بازه سنی کیفیت و سالم بودن رژیم غذایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
رژیم غذایی سالمندان و افراد پیر باید به گونه‌ای تنظیم شود تا هیچ‌گونه ماده غذایی مضری حتی به مقدار کم در این برنامه وجود نداشته باشد. در ادامه این مقاله در رابطه با اصول تنظیم برنامه غذایی مفید و سالم برای سالمندان و همچنین مهم‌ترین مواد غذایی موردنیاز و ضروری برای سالمندان به توضیحات بیشتری می‌پردازیم.
اهمیت رژیم غذایی سالمندان
تنظیم یک برنامه غذایی مفید و سالم برای سالمندان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در حقیقت رژیم غذایی برای این بازه سنی باید به گونه‌ای تنظیم شود که تمامی ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز بدن به بهترین شکل ممکن تامین شود.
بسیاری از افراد پیر و سالخورده بیشتر در معرض بیماری‌های شایعی همچون پوکی استخوان، بیماری‌های قبلی و عروقی، فشار خون، بیماری شایع آلزایمر در سالمندان و… هستند، به همین جهت در تنظیم رژیم غذایی سالمندان باید همواره از گنجاندن مواد غذایی مضر خودداری کرد.
برای اطلاع از خدمات پرستار سالمند سالم آچارتمان با شماره زیر تماس بگیرید.
عوامل مشکل‌ساز در تغذیه سالمندان
در حالت کلی عوامل مشکل‌ساز در رژیم را می‌توان به سه دسته اصلی مشکلات روحی و روانی، مشکلات جسمانی، مشکلات مربوط به شرایط زندگی و شرایط مالی تقسیم‌بندی کرد.
1) عوامل روحی و روانی
یکی از مهم‌ترین عوامل مشکل‌ساز در تنظیم برنامه غذایی برای سالمندان مشکلات روحی و روانی آن‌ها است. مواردی چون افسردگی، انزوا، تنهایی، مرگ همسر و نزدیکان از مهم‌ترین عوامل موثر در تغذیه سالمندان هستند. البته این موارد بسته به شرایط روحی و ژنتیک افراد متفاوت است، برای نمونه در برخی از افراد ممکن است بیماری‌های روحی و روانی به شکل پرخوری خود را نشان دهد.
داشتن یک روحیه سالم و امیدوار تاثیر مستقیمی در برنامه غذایی سالمندان دارد. به عبارتی این دو عامل به یکدیگر وابسته بوده و حتی اگر رژیم غذایی یک فرد هر چقدر خوب و سالم باشد و در مقابل وضعیت روحی و روانی او مساعد نباشد، در نهایت نتیجه اثربخشی برای سلامتی او نخواهد داشت.
2 ) مشکلات جسمانی
دومین عامل مشکل‌ساز در رژیم غذایی سالمندان وجود برخی مشکلات جسمانی همچون بیماری‌ها، مشکلات گوارشی و… است. در حقیقت در این رده سنی به دلیل ضعیف بودن بدن، حتی یک بیماری خفیف و جزئی هم می‌تواند تغذیه فرد را دچار مشکل کرد و در نتیجه منجر به بدتر شدن وضعیت جسمانی او شود.
3) کاهش سوخت و ساز بدن
در افراد سالخورده و پیر به دلیل کم بودن تحرک سوخت و ساز بدن نیز کاهش می‌یابد، به همین دلیل بایستی یک برنامه غذایی مناسب و اصولی برای سالمندان تنظیم شود تا بتوانند کاهش سوخت و ساز در بدن خود را جبران کنند. در این بازه سنی مصرف غذاهای پرچرب منجر به افزایش وزن، چاقی و در نتیجه بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و مواردی از این قبیل می‌شود.
وظیفه یک همراه بیمار چیست؟ در صفحات دیگر بیشتر در مورد این خدمات مطالعه نمایید.
4) مشکلات گوارشی
با افزایش سن انسان عملکرد دستگاه گوارشی دچار اختلالاتی همچون کاهش ترشح اسید معده شده و باعث می‌شود تا معده نتواند به درستی غذا را هضم کرده و بدن ویتامین‌ها را جذب کند. در بسیاری از موارد به دلیل واجب بودن رعایت برنامه غذایی برای سالمندان، تعداد کثیری از آن‌ها تمایلی به نوع و طعم غذا نداشته و در نتیجه با کم اشتهایی مواجه می‌شوند.
5) شرایط زندگی و وضعیت مالی
وضعیت مالی و شرایط زندگی یکی دیگر از عوامل مشکل‌ساز است. ممکن است برخی از سالمندان درآمد کافی برای تنظیم یک رژیم غذایی را نداشته و نتوانند برخی مواد غذایی سالم و گران‌قیمت را برای خود تهیه کنند. گاهی افسردگی در سالمندان نیز یکی از دلایلی است که از علل عدم توجه کافی به تغذیه می شود. افزون بر این موارد کمبود امکانات برای تهیه و آماده کردن غذاهای مناسب نیود شخصی که بتواند از او مراقبت کند نیز یکی دیگر از عوامل موثر در تغذیه سالمندان است.
مواد غذایی مهم و ضروری که باید در رژیم غذایی سالمندان گنجانده شوند
در برنامه غذایی سالمندان همواره باید مواد غذایی سالم و فاقد افزودنی‌های شیمیایی گنجانده شود تا بتوانند در این دوران سخت و حساس استقامت و سلامت بدن خود را حفظ کنند.
گروه غلات
در رژیم غذایی سالمندان حتما بایستی مقداری از مواد غذایی گروه غلات گنجانده شود. گروه غلات شامل مواد غذایی همچون نان‌ها به ویژه سبوس‌دار، برنج، ماکارونی، سیب‌زمینی و… است. برنامه غذایی سالمندان بسته به نوع بدن فرد و وضعیت جسمانی او باید دارای 6 تا 9 واحد غلات باشد.
در حالت کلی غلات به دو دسته اصلی غلات کامل و غلات تصفیه شده تقسیم می‌شوند. غلات کامل دانه‌هایی هستند که سبوس و جوانه از آن‌ها جدا نشده است. آرد سبوس‌دار، بلغور گندم، بلغور جو دوسر، بلغور ذرت کامل و برنج قهوه‌ای از بارزترین نمونه‌های غلات کامل هستند.
غلات تصفیه شده نیز همان غلاتی است که جوانه و سبوس از آن جدا شده است. شیرینی، کیک، نان‌های سفید باگت و… هستند که در بسیاری از موارد این دسته از غلات برای سالمندان توصیه نمی‌شود.
–فواید غلات برای سالمندان
یکی از بیماری‌های رایجی که در زمان پیری و سالخوردگی بسیاری از افراد به آن مبتلا می‌شوند اضافه وزن و چاقی است. برای درمان هرچه سریع‌تر این بیماری در دوران پیری بهترین راهکار رعایت رژیم غذایی مناسب و استفاده از مقدار مناسب گروه غلات است. غلات به طرز عجیبی چربی‌های داخل بدن را کاهش داده و موجب بهبود بیماری‌هایی همچون فشار خون، دیابت و کبد چرب می‌شود.
میوه و سبزیجات تازه
میوه و سبزیجات منبع غنی از ویتامین‌ها و آمینواسیدهای موردنیاز بدن هستند. سبزیجات و میوه‌ها خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را در سنین مختلف به خصوص دوران پیری به میزان زیادی کاهش می‌دهند. افراد پیر و سالخورده باید در برنامه غذایی خود حداقل روزانه بین 2 الی 3 واحد میوه و سبزیجات تازه را مصرف کنند.
برای نمونه مصرف میوه‌هایی چون گوجه فرنگی برای افراد سالخورده و پیر به شدت توصیه می‌شود، چرا که این میوه منبع غنی آنتی‌اکسیدان بوده و مانع از بیماری پروستات در مردان می‌شود. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند حداقل دو واحد از گروه میوه‌ها و 3 واحد از گروه سبزیجات در رژیم غذایی سالمندان گنجانده شود.
مواد غذایی سرشار از پروتئین و ویتامین
مصرف برخی از مواد غذایی همچون ماهی، تخم مرغ، گوشت قرمز، لوبیا، مغزها (گردو، بادام، فندق، پسته و…) برای سالمندان بسیار مفید و مناسب است. هر یک از این مواد غذایی باید توسط یک متخصص رژیم غذایی در برنامه غذایی برای سالمندان گنجانده شود.
همچنین بسیاری از ویتامین‌های موردنیاز بدن از جمله ویتامین B12، ویتامین D و… در شیر، پنیر، تخم مرغ و… یافت می‌شود. بر اساس توصیه پزشکان بایستی حدود 40 الی 60 درصد انرژی روزانه سالمندان از گروه پروتئین‌ها به خصوص پروتئین‌های باکیفیت تامین شود.
گروه لبنیات
بسیاری از فراورده‌های لبنی همچون شیر، ماست، دوغ، بستنی و کشک و… منبعی سرشار از کلسیم و پروتئین هستند. این گروه از مواد غذایی باید در رژیم غذایی سالمندان به صورت روزانه بین 2 تا 3 واحد در نظر گرفته شود.
مایعات
یکی از شایع‌ترین مشکلات مربوط به دوران پیری کمبود آب و مایعات در بدن است. به عبارتی بسیاری از افراد سالخورده بیشتر به دلیل مصرف کم مایعات دچار تشنگی مفرط می‌شوند.
تنها درمان این معضل تنظیم یک برنامه غذایی دارای مایعات است. مصرف روزانه مایعات در سالمندان باعث می‌شود تا بیماری‌هایی همچون عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های ادراری، یبوست و… در صورت وجود درمان شده و در صورت عدم وجود از بروز آن‌ها جلوگیری شود. مصرف روزانه بین 6 تا 8 لیوان آب ولرم برای سالمندان بسیار مفید بوده و باعث بهبود عملکرد کلیه‌ها و سیستم گوارش می‌شود.
یک رژیم متعادل باید دارای چه مواردی باشد؟
یک رژیم غذایی سالم و مقوی مخصوص سالمندان باید علاوه بر در بر گرفتن تمامی مواد غذایی مفید و موردنیاز بایستی به صورت اصولی و بر اساس شرایط بدنی شخص تنظیم شود.
1 – نداشتن هرگونه مواد غذایی سرخ کردنی و پرچرب
در یک رژیم غذایی متعادل مخصوص سالمندان نباید به هیچ وجه مواد غذایی پرچرب گنجانده شود. همچنین افراد پیر و سالخوره باید از خوردن غذاهای سرخ کرده نیز اجتناب کنند. هر ماده غذایی که به شکل سرخ کردنی آماده شود برای عموم افراد به خصوص افراد پیر مضرات فراوانی داشته و باعث بروز بیماری‌های خطرناک بسیاری می‌شود.
2 – حاوی مواد غذایی کم کربوهیدرات باشد
یکی دیگر از مواردی که در رژیم غذایی سالمندان باید رعایت شود، گنجاندن مواد غذایی کم کربوهیدارت است. مواد غذایی همچون سینه مرغ، تخم مرغ، گل کلم، کلم بروکلی و… دارای مقادیر متعادلی از کربوهیدارت هستند.
3 – مولتی ویتامین بیشتر بدنی سالم‌تر
یکی از مواردی مهم گنجاندن مقادیر متناسب مولتی ویتامین‌ها است. استفاده از این مکملها در کنار دیگر مواد غذایی سالم و مفید منجر به افزایش قدرت جذب بدن می‌شود. البته باید مقدار این نوع مکملها توسط یک متخصص رژیم غذایی نسبت به شرایط سلامت بدنی شخص تجویز شود.
سخن پایانی
برنامه غذایی سالم و مفید یکی از اولویت‌های بسیار مهم در هر بازه سنی از طول عمر انسان به خصوص دوران کهولت و پیری است. در حقیقت رژیم غذایی سالمندان باید توسط یک متخصص تغذیه صورت گیرد تا از بروز بیماری‌های خطرناک و مزمن و همچنین تشدید بیماری‌های شخص جلوگیری شود.
اگر زمان کافی برای نگهداری از سالمند خود ندارید می‌توانید از پرستار سالمند کمک بگیرید برای اطلاع از قیمت پرستار سالمند در منزل می‌توانید مقالات دیگر را بخوانید.
برای اعزام پرستار شبانه روزی در تهران با ما تماس بگیرید.
درخواست تلفنی:
02144831500
02144831700